Medische onderwerpen

Ieder jaar overlijden er rond de 3000 mensen doordat ze tijdens hun werk zijn blootgesteld aan gevaarlijke stoffen. Nog meer werkenden worden er ziek door. Er is meer aandacht en kennis nodig voor deze beroepsziekten en de preventie daarvan. Dat begint bij signalering, meer aandacht voor en kennis over deze beroepsziekten. Veel werkenden hebben te maken met blootstelling aan stoffen op de werkvloer. Dit kan leiden tot astma of andere luchtweg- en/of longaandoeningen. Ook kan dergelijke blootstelling bestaande aandoeningen verergeren.

Arbeidsrelevante en arbeidsgerelateerde longaandoeningen

Arbeidsrelevante longaandoeningen zijn alle longaandoeningen die het functioneren op het werk nadelig beïnvloeden, ongeacht of de oorzaak in het werk is gelegen. Arbeidsgerelateerde longaandoeningen zijn longaandoeningen ontstaan door het beroep (bijvoorbeeld allergisch beroepsastma) of die preëxistent aanwezig zijn en verergerd worden door het werk.

Allergisch beroepsastma is een van de meest gerapporteerde werkgerelateerde aandoeningen. Er zijn enkele honderden allergenen bekend die deze ziekte kunnen veroorzaken. Allergenen kunnen aanwezig zijn in de grondstoffen of gevormd worden in productieprocessen. Beroepsmatige blootstelling aan allergenen komt in veel sectoren voor.

Interstitiële longaandoeningen

Interstitiële longaandoeningen (Interstitial lung disease: ILD), een verzamelnaam voor een groot aantal aandoeningen, waaronder verschillende vormen van longfibrose en granulomateuze aandoeningen zoals sarcoïdose (geschat wordt dat 5000 tot 7000 mensen deze aandoening hebben), pneumoconiose en extrinsieke allergische alveolitis. Voor deze aandoeningen wordt verwacht dat zowel genetische als omgevingsfactoren een rol spelen. Over mogelijke risico’s op het gebied van leefstijl, milieu en arbeid is nog weinig bekend, waardoor een algemeen preventiebeleid ontbreekt. Een uitzondering wordt gevormd door beroepsmatige blootstelling of blootstelling in de hobbysfeer of woonomgeving, die een aantal ILD kunnen veroorzaken: asbestose (asbest), silicose (kwarts in bouwstof, natuursteen, keramiek) en andere pneumoconiosen, berylliose (Beryllium) en extrinsieke allergische alveolitis (micro-organismen, schimmels). Voorbeelden zijn duivenhouders of champignonkwekers. , bronchiolitis obliterans (ook bekend als de popcorn long) in de voedingsmiddelenindustrie.

Asbestgerelateerde aandoeningen

Voor slechts weinig stoffen kan een direct verband worden gelegd tussen blootstelling en een longaandoening. Het meest bekende voorbeeld is asbest, dat heel specifieke longafwijkingen kan geven: goedaardige verdikking van het longvlies (pleurale plaques), asbestose (een interstitiële longaandoening met fibrose) en mesothelioom. Mesothelioom wordt beschouwd als een mono-causale ziekte, die alleen door asbest kan worden veroorzaakt. Daarnaast kan asbest ook longkanker veroorzaken, maar deze aandoening is niet specifiek voor asbest, wat het aantonen van een causaal verband moeilijker maakt.

Infectieziekten

Beroepsmatige blootstelling aan bacteriën en virussen kunnen infecties veroorzaken. Aan welke micro-organismen men wordt blootgesteld hangt samen met het beroep zelf, maar ook met arbeidsomstandigheden. Of een infectie optreedt hangt niet alleen af van de ziekteverwekker maar ook van de weerstand van de werknemer zelf. In de gezondheidszorg vormt blootstelling aan mycobacteriën een risico voor het ontstaan een vorm van tuberculose, voor medewerkers die met dieren omgaan zijn zoönosen een gezondheidsrisico. Naast deze specifieke beroepsrisico’s kunnen arbeidsomstandigheden een rol spelen in het optreden van infecties. Gedacht kan worden aan besmettelijke infectieziekten zoals bijvoorbeeld de griep onder medewerkers die in contact komen met elkaar of met cliënten. Maar ook aan legionella door een verontreinigde bron.

Inhalatietrauma

Inhalatie van stoffen, gassen of dampen kan aanleiding zijn voor het ontwikkelen van inhalatiekoorts of schade in de vorm van een toxische reactie in luchtwegen en alveoli. Voorbeelden zijn metaaldampkoorts bij lassers, Organic dust toxic syndrome (ODTS) door blootstelling aan endotoxinen in de varkens- en pluimveehouderij en polymeerdampkoorts door fluorocarbon in waterafstotende sprays. Inhalatie van verstikkingsgassen (bijvoorbeeld kooldioxide of CO2, koolmonoxide of CO) kan leiden tot ernstige hypoxemie. Inhalatie van toxische gassen zoals ammoniak (NH3), chloorgas (Cl2), zwaveldioxide (SO2), stikstofmonoxide (NO) of fosgeen (COCl2) kan ernstige schade veroorzaken in de vorm van een toxische tracheobronchitis, bronchiolitis of chemische pneumonie.

Meldingen

Het vóórkomen van longaandoeningen wordt aangegeven met de incidentie per jaar oftewel het aantal nieuwe gevallen van longaandoeningen dat in een jaar is gemeld. Werkgerelateerd astma blijft de meest gemelde beroepsziekte binnen de long- en luchtwegaandoeningen. In onderstaande factsheet wordt een overzicht weergegeven van het aantal meldingen in 2022.

Bron NCvB 2022 Beroepsziekten in cijfers/ Kerncijfers | Beroepsziekten.nl